Πριν
λίγες μέρες, η ΠΡΩΣΥΝΑΤ δημοσιοποίησε τη θέση της για την αναθεώρηση
του
περιφερειακού σχεδιασμού διαχείρισης στερεών αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) της Αττικής.
Στη
λογική της αποκεντρωμένης διαχείρισης, με έμφαση στην προδιαλογή των υλικών.
Αναπόσπαστο μέρος του νέου σχεδιασμού, που πρέπει να ξεκινήσει άμεσα, είναι
τα
τοπικά σχέδια διαχείρισης που μπορούν και πρέπει να εκπονήσουν οι δήμοι της
Αττικής.
Εκτιμώντας τη δυσκολία που έχουν οι δήμοι να ξεκινήσουν αυτό το εγχείρημα,
χωρίς ουσιαστική βοήθεια από την περιφέρεια, η ΠΡΩΣΥΝΑΤ εκπόνησε ένα συνοπτικό
οδηγό εκπόνησης τοπικών σχεδίων διαχείρισης. Τον οδηγό αυτό, που κατατίθεται
στο
περιφερειακό συμβούλιο και θα σταλεί και στους δήμους, μαζί με το σχετικό
υποστηρικτικό υλικό,
δημοσιοποιούμε σήμερα.
Α. Η σκοπιμότητα των
τοπικών σχεδίων διαχείρισης
Οι δήμοι πάντα ασκούσαν κάποιου είδους τοπική διαχείριση των
απορριμμάτων. Μόνο που αυτή, κατά κανόνα, περιορίζονταν στη συλλογή και
μεταφορά των απορριμμάτων. Των σύμμεικτων στις εγκαταστάσεις της Φυλής και του
περιεχομένου του μπλε κάδου σε κάποιο από τα κεντρικά ΚΔΑΥ της ΕΕΑΑ. Οι
ποσότητες που διαχειρίζονται οι δήμοι με αυτόν τον τρόπο ξεπερνούν το 95% του
συνόλου των παραγόμενων ΑΣΑ. Το πλέον συνηθισμένο εργαλείο γι αυτού του είδους
τη δραστηριότητα είναι οι κανονισμοί καθαριότητας των δήμων, που αποδεικνύεται
ότι είναι εντελώς ανεπαρκείς, ακόμη και γι αυτό το απαρχαιωμένο μοντέλο
διαχείρισης.
Στο πλαίσιο της εφαρμογής ενός νέου μοντέλου διαχείρισης των
ΑΣΑ, σε επίπεδο περιφέρειας, αυτού της αποκεντρωμένης διαχείρισης με έμφαση
στην προδιαλογή των υλικών, ο ρόλος των δήμων αναβαθμίζεται, ποσοτικά και
ποιοτικά. Για να λειτουργήσει η τοπική διαχείριση ασφαλέστερα περιβαλλοντικά (για
τους ίδιους τους δήμους και συνολικά για την Αττική) και με κοινωνικό και
οικονομικό όφελος για τους δήμους και τους πολίτες, θα πρέπει:
·
να συμπεριλάβει νέες δράσεις, στο επίπεδο των
τριών βασικών προτεραιοτήτων της ιεράρχησης (πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση,
ανακύκλωση-κομποστοποίηση)
·
να μεγιστοποιήσει το ποσοστό των ΑΣΑ, των οποίων
ο κύκλος της διαχείρισης θα ολοκληρώνεται στο επίπεδο του δήμου
·
να ελαχιστοποιήσει, κατά συνέπεια, το ποσοστό
των ΑΣΑ, που θα έχει ανάγκη διαχείρισης σε υπερτοπικές-περιφερειακές υποδομές
(συνήθως, σε μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων ή χώρους ταφής).
Η υλοποίηση των παραπάνω βασικών επιδιώξεων, απαιτεί τη
διαμόρφωση ενός συγκεκριμένου σχεδίου, αυτού που έχουμε αρχίσει να αποκαλούμε
«τοπικό σχέδιο διαχείρισης απορριμμάτων» και που για συντομία θα αναφέρεται στη
συνέχεια σαν ΤΟΣΔΑ. Αναφερόμαστε σε ένα σχέδιο με μακροπρόθεσμους και
βραχυπρόθεσμους στόχους, που θα συνδιαμορφώνεται με την τοπική κοινωνία κάθε
δήμου, θα εγκρίνεται από τα δημοτικά συμβούλια ή και ευρύτερα σώματα (π.χ.
συνελεύσεις πολιτών), θα δεσμεύει τις δημοτικές αρχές και η υλοποίησή του θα
ελέγχεται σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Το οριακό σημείο στο οποίο βρίσκεται η διαχείριση των ΑΣΑ
στην Αττική επιβάλλει να υπάρχει ένα πρώτο μόρφωμα των τοπικών σχεδίων
διαχείρισης, μέχρι το τέλος του 2014, που θα αφορά στα πρώτα βήματα των δήμων
στο 2015.
Β. Τα όρια των
αρμοδιοτήτων των δήμων
Η υφιστάμενη νομοθεσία αναγνωρίζει ένα πολύ ευρύ φάσμα
δραστηριοτήτων στους δήμους, στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων,
γεγονός που επιτρέπει πολλές ελευθερίες στη διαμόρφωση του τοπικού σχεδίου
διαχείρισης. Πιο συγκεκριμένα, οι αρμοδιότητες των δήμων προσδιορίζονται ως
εξής:
·
Στο ν. 3463/2006 (κώδικας δήμων και κοινοτήτων),
άρθρο 75
Η καθαριότητα όλων των
κοινόχρηστων χώρων της εδαφικής τους περιφέρειας, η αποκομιδή και διαχείριση
των αποβλήτων, καθώς και η κατασκευή, συντήρηση και διαχείριση συστημάτων
αποχέτευσης και βιολογικού καθαρισμού και η λήψη προληπτικών και κατασταλτικών
μέτρων για την προστασία των κοινόχρηστων χώρων και ιδιαίτερα των χώρων
διάθεσης απορριμμάτων από εκδήλωση πυρκαγιάς, σύμφωνα με την κείμενη σχετική
νομοθεσία.
·
στο ν. 3852/2010 (Καλλικράτης), άρθρο 94 - πρόσθετες
αρμοδιότητες δήμων
25. Η διαχείριση
στερεών αποβλήτων, σε επίπεδο προσωρινής αποθήκευσης, μεταφόρτωσης,
επεξεργασίας, ανακύκλωσης και εν γένει αξιοποίησης, διάθεσης, λειτουργίας
σχετικών εγκαταστάσεων, κατασκευής μονάδων επεξεργασίας και αξιοποίησης, καθώς
και αποκατάστασης υφιστάμενων χώρων εναπόθεσης (Χ.Α.Δ.Α.). Η διαχείριση
πραγματοποιείται, σύμφωνα με τον αντίστοιχο σχεδιασμό, που καταρτίζεται από την
Περιφέρεια κατά την ειδικότερη ρύθμιση του άρθρου 186 παρ. ΣΤ΄ αριθμ. 29 του
παρόντος νόμου.
Ένα σημείο το οποίο χρειάζεται να επισημανθεί είναι το θολό
καθεστώς που υπάρχει, σε ότι αφορά στη δυνατότητα εμπορικής διάθεσης των υλικών
της ανάκτησης, από τις δραστηριότητες της προδιαλογής στα δημοτικά συστήματα
ανακύκλωσης και κομποστοποίησης, σε συνδυασμό με τους περιορισμούς στη
λειτουργία δημοτικών επιχειρήσεων. Για να μην καταφεύγουν οι δήμοι σε
ελεγχόμενης νομιμότητας αυτοσχεδιασμούς, είναι αναγκαίο να υπάρξει άμεσα μια
νομοθετική ρύθμιση, ώστε οι αρμοδιότητες των δήμων να συμβαδίζουν με την
πραγματική δυνατότητα άσκησής τους.
Εννοείται ότι πρέπει να αποκρουστούν αποφασιστικά οι
απόπειρες να περιοριστούν οι αρμοδιότητες των δήμων στη συλλογή και μεταφορά
των ΑΣΑ (από το υπουργείο εσωτερικών, με το σχέδιο του ενιαίου κώδικα
αυτοδιοίκησης) και να τεθεί υπό την κηδεμονία του ΥΠΕΚΑ η διαμόρφωση των
περιφερειακών σχεδιασμών - ΠΕΣΔΑ (από το ΥΠΕΚΑ, με τροπολογία στο σχέδιο νόμου
για την ανακύκλωση).
Γ. Η σχέση των
τοπικών σχεδίων με τον ΠΕΣΔΑ και τα εθνικά σχέδια
Η ανάγκη διαμόρφωσης των τοπικών σχεδίων διαχείρισης δεν
αναιρεί την ανάγκη ύπαρξης ενός σαφούς εθνικού σχεδίου διαχείρισης
(συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης των ειδικών
ρευμάτων αποβλήτων), που θα καθορίζει τους κανόνες, τους εθνικούς στόχους και
τις αντίστοιχες υποδομές διαχείρισης (αν και όπου αυτό χρειάζεται). Το ίδιο και
για τα περιφερειακά σχέδια διαχείρισης, που πρέπει να τεθούν σε διαδικασία
ριζικής αναθεώρησης, με σκοπό να γίνουν ουσιαστικά, να θέσουν στόχους, να
μεριμνήσουν για τις περιφερειακές υποδομές διαχείρισης και να προσαρμοστούν
στις νέες απαιτήσεις της νομοθεσίας. Τα σχέδια διαφοροποιούνται μεταξύ τους από
το γεγονός ότι το καθένα αναφέρεται σε δράσεις και υποδομές που αναπτύσσονται
σε διαφορετικά γεωγραφικά και διοικητικά επίπεδα.
Κατά συνέπεια, τα τοπικά σχέδια διαχείρισης (ΤΟΣΔΑ) έχουν
συμπληρωματικό χαρακτήρα στον περιφερειακό σχεδιασμό και στα εθνικά σχέδια
διαχείρισης αποβλήτων (ΕΣΔΑ) και πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων (ΕΣΠΔΑ), με τα
οποία οφείλουν να συνεργάζονται, στο βαθμό που:
•
ένα μέρος των αποβλήτων ή των προϊόντων της
επεξεργασίας τους, στο πλαίσιο της αποκεντρωμένης διαχείρισης, θα οδεύει
αναγκαστικά στις περιφερειακές υποδομές ή στις υποδομές των εθνικών συστημάτων
εναλλακτικής διαχείρισης.
•
οι στόχοι των τοπικών σχεδίων διαχείρισης δεν
πρέπει να υπολείπονται, σε καμία περίπτωση, των αντίστοιχων στόχων των
περιφερειακών και του εθνικού σχεδίου διαχείρισης.
Δ. Τι πρέπει να
περιλαμβάνει το τοπικό σχέδιο διαχείρισης
Το τοπικό σχέδιο διαχείρισης διαρθρώνεται σε βασικές
ενότητες, στις οποίες περιλαμβάνονται, οπωσδήποτε, οι εξής:
·
Καταγραφή βασικών μεγεθών και παραμέτρων,
περιγραφή υφιστάμενης κατάστασης.
·
Εκτίμηση της διαχρονικής εξέλιξης των αναγκών
διαχείρισης.
·
Περιγραφή των επιθυμητών δράσεων και των στόχων
που πρέπει να αυτές να επιτύχουν.
·
Σταδιοποίηση των δράσεων και εκτίμηση των
αποτελεσμάτων κάθε σταδίου.
·
Τρόποι συνεργασίας με την περιφέρεια και τους
φορείς διαχείρισης εθνικών υποδομών.
·
Κοστολόγηση δράσεων διαχείρισης – χρηματοδότηση.
·
Καταγραφή προβλημάτων που πρέπει να επιλυθούν.
·
Ενημέρωση - παρακολούθηση - έλεγχος υλοποίησης
του τοπικού σχεδίου διαχείρισης.
Ι. Καταγραφή βασικών
μεγεθών και παραμέτρων, περιγραφή υφιστάμενης κατάστασης
Οι βασικοί παράγοντες που πρέπει να διερευνηθούν σε αυτήν
την ενότητα είναι:
1.
Τα πληθυσμιακά στοιχεία
Το
ανθρώπινο δυναμικό ενός δήμου, στον τόπο της κατοικίας και της εργασίας του,
είναι ο πιο βασικός παράγοντας, που σχετίζεται με την ποσότητα και το είδος των
παραγόμενων ΑΣΑ. Βασικά στοιχεία (δημοτών και μονίμων κατοίκων) μπορούν να
αντληθούν από τα αποτελέσματα της πιο πρόσφατης εθνικής απογραφής (2011).
Επειδή τα αποτελέσματα αυτά ελέγχονται για την ακρίβειά τους και επειδή υπάρχει
σημαντικό τμήμα μη καταγεγραμμένου πληθυσμού, οι δήμοι μπορούν να διερευνήσουν
συμπληρωματικούς τρόπους για μια ακριβέστερη προσέγγιση (π.χ. αριθμός
ηλεκτροδοτούμενων κατοικιών και επαγγελματικών χώρων).
Χρήσιμη
θα ήταν και η εκτίμηση της διαχρονικής εξέλιξης του πληθυσμού των δήμων, αν
υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία. Μια πρώτη εικόνα θα μπορούσε να δώσει, για
παράδειγμα, η σύγκριση των στοιχείων των εθνικών απογραφών ή οι τάσεις εγγραφής
- διαγραφής στα δημοτολόγια και στα
ληξιαρχεία των δήμων.
2.
Καταγραφή δημόσιων χώρων, σχετιζόμενων με την
παραγωγή αποβλήτων
Ο άλλος παράγοντας που συσχετίζεται με την ποσότητα, αλλά
και το είδος των παραγόμενων ΑΣΑ είναι οι δημόσιοι χώροι, στους οποίους
συμπεριλαμβάνουμε και τους μεγάλους εργασιακούς χώρους. Είναι χρήσιμο να
καταγραφούν:
·
Οι δημόσιες υπηρεσίες, που λειτουργούν στα όρια
των δήμων.
·
Εκπαιδευτικά ιδρύματα, σχολεία, νηπιακοί -
παιδικοί σταθμοί.
·
Μεγάλοι χώροι, συμπεριλαμβανομένων των
εργασιακών, που σχετίζονται με μαζική παραγωγή οργανικών αποβλήτων και υλικών
συσκευασίας (στρατόπεδα, νοσοκομεία, ξενοδοχεία, χώροι εστίασης, supermarkets, κρεοπωλεία,
οπωροπωλεία κλπ.).
·
Ο αριθμός και η συχνότητα των λαϊκών αγορών των
δήμων.
·
Οι χώροι που «παράγουν» υγειονομικά απόβλητα
(νοσοκομεία, κέντρα υγείας, ιατρεία, φαρμακεία κλπ.), που χρειάζονται ειδική
διαχείριση.
·
Οι παραγωγικές δραστηριότητες, που χρησιμοποιούν
τοξικές ουσίες και παράγουν επικίνδυνα απόβλητα.
3.
Προσδιορισμός της ποσότητας και της σύνθεσης
των παραγόμενων ΑΣΑ
Υπάρχουν οι εμφανείς πηγές, που είναι εύκολο να
προσδιοριστούν και, θεωρητικά, ζυγίζονται - καταγράφονται:
·
Οι ποσότητες των σύμμεικτων ΑΣΑ και των
«πράσινων», που οδηγούνται απευθείας στη Φυλή, από τους δήμους.
·
Οι ποσότητες των ΑΣΑ, που παράγονται στα όρια
των δήμων και οδηγούνται απευθείας στη Φυλή, μέσω συμβάσεων ιδιωτών εργολάβων
και ΕΔΣΝΑ (αν υπάρχουν).
·
Οι ποσότητες του περιεχομένου των μπλε κάδων,
που οδηγούνται στα κεντρικά ΚΔΑΥ. Από αυτές, ένα μέρος είναι τα «καθαρά»
ανακυκλώσιμα και το υπόλοιπο είναι το υπόλειμμα, που οδηγείται για ταφή στη
Φυλή. Οι ποσότητες «καθαρών» ανακυκλώσιμων και υπολείμματος δίνονται
προσεγγιστικά από την ΕΕΑΑ, αφού η αναλογία τους προσδιορίζεται από τη μέση
επίδοση των ΚΔΑΥ, που εξυπηρετούν πολλούς δήμους ταυτόχρονα.
·
Οι ποσότητες των ανακτήσιμων υλικών, που
συλλέγονται από τα διάφορα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών, από
τα οποία πρέπει να ζητείται η αναλυτική καταγραφή, τουλάχιστον, των
ποσοτήτων.
·
Το τμήμα των ΑΣΑ που εκτρέπεται σε άλλες
κατευθύνσεις (π.χ. προϊόντα τεμαχισμένης ξυλείας, που οδηγείται στην
τσιμεντοβιομηχανία από το δήμο Ελευσίνας).
·
Οι ποσότητες των «πράσινων» και των οργανικών,
που κομποστοποιούνται από τους δήμους ή παραδίδονται σε ιδιώτες.
Στην εκτίμηση του πραγματικού ποσοτικού ισοζυγίου των ΑΣΑ,
θα πρέπει να συνυπολογιστούν:
·
Οι ποσότητες των αποβλήτων που αναμειγνύονται
παράνομα με τα αστικά απόβλητα, ενώ δεν είναι τέτοια και χρειάζονται ειδική
διαχείριση (μπάζα, επικίνδυνα βιομηχανικά και υγειονομικά απόβλητα κλπ.).
·
Οι ποσότητες των ΑΣΑ, που εξακολουθούν να
απορρίπτονται ανεξέλεγκτα, χωρίς να καταγράφονται.
·
Οι ποσότητες των οργανικών, που οδηγούνται σε
οικιακή κομποστοποίηση.
Ως προς τη σύνθεση των ΑΣΑ των δήμων, είναι δύσκολο να
υπάρξει ένας ακριβής προσδιορισμός, χωρίς μια διαχρονική παρακολούθηση και
δειγματοληψίες ευρείας κλίμακας. Προς το παρόν, θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν οι
πλέον πρόσφατες εκτιμήσεις για το σύνολο της περιφέρειας. Κάποιες ιδιαιτερότητες,
όμως, των δήμων θα μπορούσαν να διερευνηθούν, όπως: οι μεγάλες ποσότητες
«πράσινων» των περιφερειακών δήμων, οι μεγάλες ποσότητες οργανικών σε δήμους με
δραστηριότητες σαν αυτές που προαναφέρθηκαν ή οι μεγάλες ποσότητες υλικών
συσκευασίας σε δήμους με περιοχές εκτεταμένης εμπορικής δραστηριότητας.
4.
Εκτίμηση του επιπέδου της προδιαλογής
ανακυκλώσιμων και οργανικών
Με δεδομένο ότι τα ανακυκλώσιμα και τα οργανικά αποτελούν το
σύνολο, σχεδόν, των ΑΣΑ, είναι σημαντικό να αξιολογηθεί το υφιστάμενο σύστημα
ανακύκλωσης συσκευασιών και άλλων υλικών, όπως και οι όποιες δράσεις για την
προδιαλογή οργανικών και την κομποστοποίησή τους (ποσότητες και ποσοστά επί του
συνόλου των ΑΣΑ). Στην ενότητα αυτή θα μπορούσε να γίνει μια πρώτη συγκριτική
αξιολόγηση βαρών και οφελών του υφιστάμενου τρόπου διαχείρισης και της
διαχείρισης μέσω ενός δημοτικού συστήματος ανακύκλωσης - κομποστοποίησης.
5.
Εκτίμηση της κατά κεφαλή παραγωγής ΑΣΑ
Η κατά κεφαλή παραγωγή ΑΣΑ είναι ένας πολυπαραγοντικός
δείκτης, αφού σχετίζεται με το επίπεδο ζωής σε κάθε δήμο, με τη γεωγραφική του
θέση, με το χαρακτήρα των κοινωνικών και οικονομικών δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται
στα όρια του, με το επίπεδο συνειδητοποίησης των δημοτών στα θέματα της
διαχείρισης των αποβλήτων κλπ.. Σε κάθε περίπτωση, είναι ένας εξαιρετικά
σημαντικός ποιοτικός δείκτηςπου χρειάζεται τη δική του αξιολόγηση.
6.
Καταγραφή της υφιστάμενης υποδομής και του
ανθρώπινου δυναμικού
Στην ενότητα αυτή πρέπει να καταγραφούν:
•
Τα εργοτάξια και οι χώροι που χρησιμοποιούν οι
υπηρεσίες καθαριότητας των δήμων, με περιγραφή του βασικού σταθερού εξοπλισμού
και των λειτουργιών που εξυπηρετούν.
•
Οι τοπικοί σταθμοί μεταφόρτωσης ΑΣΑ (σύμμεικτων
ή ανακυκλώσιμων, αν υπάρχουν).
•
Τα «πράσινα σημεία» ή τα σημεία συλλογής
συγκεκριμένων υλικών.
•
Ο κινητός εξοπλισμός (απορριμματοφόρα, φορτηγά,
νταλίκες, αρπάγες, μηχανικά σάρωθρα, μηχανήματα κλαδεμάτων, λειοτεμαχιστές,
αυτοκίνητα εποπτών κλπ.) και ο βαθμός της ετοιμότητας - αξιοποίησής του.
•
Ο αριθμός των κάδων που χρησιμοποιούνται, για τα
σύμμεικτα και τα ανακυκλώσιμα και οι τρόποι της συντήρησής τους (πλύσιμο,
αποκατάσταση φθορών, αντικατάσταση κλπ.).
Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στο ανθρώπινο δυναμικό των
δήμων, που εμπλέκεται με τη δραστηριότητα της διαχείρισης των ΑΣΑ, με περιγραφή
της κατανομής του σε διοικητικό και τεχνικό προσωπικό. Να περιγράφεται η δομή
και η λειτουργία της υπηρεσίας, τα θετικά της στοιχεία και οι δυσλειτουργίες
που υπάρχουν.
7.
Εκτίμηση κόστους της υφιστάμενης διαχείρισης
Κρίσιμος παράγοντας στην αξιολόγηση της υφιστάμενης
διαχείρισης, αλλά και της μελλοντικής, είναι το κόστος της διαχείρισης των ΑΣΑ.
Σε απόλυτους αριθμούς, αλλά και σε ευρώ, ανά διαχειριζόμενο τόνο (€/t) ΑΣΑ. Τα σχετικά στοιχεία
είναι σχετικά εύκολο να συγκεντρωθούν, αφού ομαδοποιούνται:
•
Στο εργατικό κόστος (αμοιβές, ασφάλιση).
•
Στο κόστος συντήρησης - ανανέωσης του
εξοπλισμού.
•
Στο κόστος της κίνησης, για τη συλλογή σε τοπικό
επίπεδο και για τις μεταφορές στη Φυλή και στα ΚΔΑΥ.
•
Στο κόστος του τέλους εισόδου στις εγκαταστάσεις
της Φυλής.
Είναι ενδιαφέρον στοιχείο το συνολικό κόστος να επιμεριστεί
σε κόστος διαχείρισης των σύμμεικτων, των ανακυκλώσιμων και των οργανικών,τόσο
σε απόλυτα μεγέθη, όσο και σε €/t.
II. Εκτίμηση της διαχρονικής εξέλιξης
των αναγκών διαχείρισης
Με βάση την υπάρχουσα εμπειρία, την εκτίμηση του οικονομικού
περιβάλλοντος, όπως διαμορφώνεται, τους εθνικούς στόχους και τις δράσεις για
την πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων, στα τοπικά σχέδια διαχείρισης μπορεί και να
πρέπει να συμπεριληφθεί μια πρώτη
εκτίμηση της διαχρονικής εξέλιξης της ποσοτικής και ποιοτικής σύνθεσης των ΑΣΑ
σε κάθε δήμο. Γενικότερα, μια εκτίμηση για τις ανάγκες διαχείρισης, στα επόμενα
χρόνια.
III. Περιγραφή των επιθυμητών δράσεων
και των στόχων που πρέπει αυτές να επιτύχουν
Όπως προαναφέρθηκε, τα τοπικά σχεδία διαχείρισης σκοπό έχουν
να υποβοηθήσουν τους δήμους:
·
Να αναπτύξουν νέες δράσεις, στο επίπεδο των
τριών βασικών προτεραιοτήτων της ιεράρχησης (πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση,
ανακύκλωση - κομποστοποίηση)
·
να μεγιστοποιήσουν το ποσοστό των ΑΣΑ, των
οποίων ο κύκλος της διαχείρισης θα ολοκληρώνεται στο επίπεδο του δήμου
·
να ελαχιστοποιήσουν, κατά συνέπεια, το ποσοστό
των ΑΣΑ, που θα έχει ανάγκη διαχείρισης σε υπερτοπικές-περιφερειακές υποδομές
(συνήθως, σε μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων ή χώρους ταφής).
Το έργο των δήμων θα είναι πιο εύκολο και η
αποτελεσματικότητα των τοπικών σχεδίων διαχείρισης πιο μεγάλη, στο βαθμό που το
μοντέλο της αποκεντρωμένης διαχείρισης θα αποκτήσει καθολική ισχύ και θα
επικυρωθεί με την αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικής. Η πρόταση της αποκεντρωμένης
διαχείρισης των απορριμμάτων στηρίζεται στις βασικές αρχές της εγγύτητας και
της μικρής κλίμακας, που αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση μιας οικονομικής και
φιλοπεριβαλλοντικής διαχείρισης, σε όφελος των πολιτών και της κοινωνίας, αφού:
•
Υιοθετεί και ενσωματώνει, στην πράξη, τις
διεθνείς εμπειρίες και τις καλές πρακτικές, συμπεριλαμβανομένης και της
ιεράρχησης στη διαχείριση, που εισάγουν η οδηγία 2008/98/ΕΕ και ο ν. 4042/2012,
παρά τις ασάφειες και τις ανεπάρκειές τους.
•
Ικανοποιεί πάγιους (και ανεκπλήρωτους) στόχους
όλων των σχεδιασμών διαχείρισης απορριμμάτων, για μείωση της παραγωγής
αποβλήτων και διαλογή στην πηγή καθαρών ανακυκλώσιμων και βιοαποδομήσιμων
υλικών.
•
Μεταφέρει το κύριο πεδίο των δραστηριοτήτων στο
τοπικό επίπεδο, με σκοπό τη δραστική μείωση της ποσότητας των απορριμμάτων, που
έχουν ανάγκη επεξεργασίας ή τελικής διάθεσης σε χώρους ταφής.
•
Αποσκοπεί στη μέγιστη δυνατή ανάκτηση υλικών και
στη διάχυση των ωφελειών που προκύπτουν στους δήμους και τους πολίτες.
•
Μειώνει δραστικά τις ανάγκες σε χώρους
υγειονομικής ταφής και διαφοροποιεί το προς ταφή υπόλειμμα, που θα τείνει να
έχει χαρακτηριστικά αδρανούς υλικού.
•
Χρησιμοποιεί εγκαταστάσεις διαχείρισης μικρής
κλίμακας και απλού μηχανολογικού εξοπλισμού, εύκολα διαχειρίσιμες από τους
δήμους, οικονομικές στην κατασκευή και λειτουργία τους. Εγκαταστάσεις που δεν
απαιτούν τεράστιες μεταφορές απορριμμάτων, είναι προσβάσιμες στους πολίτες και
δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας.
•
Διαφυλάσσει το δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα
της διαχείρισης.
1.
Πρόληψη - επαναχρησιμοποίηση
Πριν από την περιγραφή της οποιασδήποτε δράσης διαχείρισης,
πρέπει να διερευνηθεί η δυνατότητα μείωσης της παραγωγής ΑΣΑ. Αυτό μπορεί να
γίνει μόνο με δράσεις πρόληψης και επαναχρησιμοποίησης υλικών. Το νέο εθνικό
σχέδιο πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων θα περιλαμβάνει και δράσεις, που θα έχουν
τοπικό χαρακτήρα. Ανεξάρτητα από αυτό, οι δήμοι μπορούν να εστιάσουν και να
προγραμματίσουν δράσεις ενημέρωσης και «εκπαίδευσης». Μια άλλη δραστηριότητα θα
μπορούσε να είναι η επισκευής και επαναχρησιμοποίηση υλικών (π.χ. έπιπλα,
ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές), στις δημοτικές υποδομές αποκεντρωμένης
διαχείρισης. Στον τομέα αυτό, θα ήταν σημαντικό να ποσοτικοποιηθεί ο στόχος.
2.
Στόχοι των δραστηριοτήτων διαχείρισης
Μιλώντας για τους τρόπους διαχείρισης των παραγόμενων ΑΣΑ,
είναι σημαντικό να προσδιοριστούν τα ρεύματα των ΑΣΑ, τα οποία θα μπορούν να
κλείνουν τον κύκλο της διαχείρισής τους στο επίπεδο των δημοτικών,
αποκεντρωμένων υποδομών και αυτά που χρειάζεται να οδηγηθούν σε διαδημοτικού,
περιφερειακού ή εθνικού χαρακτήρα υποδομές για περαιτέρω επεξεργασία.
Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν τα προδιαλεγμένα υλικά συσκευασίας,
το ρεύμα των ΑΗΗΕ και τα βιοαπόβλητα, που αποτελούν το συντριπτικά μεγαλύτερο
μέρος των ΑΣΑ. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκει το συνεχώς μειούμενο κλάσμα των
σύμμεικτων απορριμμάτων (το «σφάλμα του συστήματος»). Δεν αναφερόμαστε σε
ορισμένα άλλα ρεύματα ανακτήσιμων αποβλήτων (λάδια, συσσωρευτές, ΑΕΚΚ κλπ.),
ούτε και στα επικίνδυνα βιομηχανικά και υγειονομικά απόβλητα, που έτσι κι
αλλιώς δεν συμπεριλαμβάνονται στα ΑΣΑ. Για τα τελευταία, τα τοπικά σχέδια αυτό
που πρέπει να φροντίσουν είναι να μη αναμειγνύονται με τα ΑΣΑ και να
διευκολύνεται η προώθησή τους στους προβλεπόμενους χώρους της ειδικής
διαχείρισής τους.
Και σε αυτό το επίπεδο, είναι επιτακτική ανάγκη να υπάρχουν
συγκεκριμένοι στόχοι στα τοπικά σχέδια διαχείρισης, πολύ πιο φιλόδοξοι από τους
εθνικούς στόχους. Ιδιαίτερα στους τομείς της εκτροπής από την ταφή και στην
προδιαλογή υλικών. Οι παρακάτω γενικοί στόχοι μπορούν να δώσουν το στίγμα, αφού
εξειδικευτούν σε κάθε δήμο:
· Οι υπάρχοντες στόχοι για την εκτροπή βιοαποδομήσιμων
υλικών (βιοαπόβλητα, χαρτί, ξύλο, χόρτα), που αποτελούν, περίπου, το 70% των
ΑΣΑ των δήμων της Αττικής επιβάλλουν: η μέγιστη ποσότητα που επιτρέπεται να
θάβεται, πάντα μετά από επεξεργασία, είναι οι 576.292 τόνοι το 2013 και οι 403.404 τόνοι το 2020. Αυτό
σημαίνει, 150 και 105 τόνοι, ανά 1.000 κατοίκους, αντίστοιχα.
Εύκολα μπορεί να βρεθεί τι σημαίνει αυτός ο στόχος για κάθε δήμο. Ο πρώτος
στόχος δεν έχει, πλέον, νόημα και ο δεύτερος μπορεί να θεωρηθεί
ικανοποιητικός, αφού θα αντιπροσωπεύει ένα 20%, περίπου, του συνόλου των ΑΣΑ,
το έτος 2020. Αν συνυπολογίσουμε και κάποια άλλα ρεύματα υλικών, που δεν θα
έχουν ανακτηθεί, το συνολικό ποσοστό της ταφής ενδέχεται να κυμαίνεται στο 30%.
Καθόλου άσχημος στόχος για το 2020, αν σκεφτούμε ότι σήμερα θάβεται το 83% του
συνόλου των ΑΣΑ.
· Ο στόχος της χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων είναι
5%, έως το 2015 και 10%, έως το 2020. Ο πρώτος στόχος είναι οριακά εφικτός. Ο
δεύτερος είναι πολύ μικρός και πρέπει να αναπροσαρμοστεί, τουλάχιστον, στο 40%,
τόσο στον ΠΕΣΔΑ, όσο για στα
τοπικά σχέδια.
· Οι στόχοι για την ανακύκλωση υλικών απαιτούν, έως το
2015, υποχρεωτική ξεχωριστή συλλογή, τουλάχιστον, χαρτιού, πλαστικού, μέταλλου,
γυαλιού και, έως το 2020, συνολική ανακύκλωση (όχι, αναγκαστικά, από
προδιαλογή), τουλάχιστον 50% κ.β.. Ο δεύτερος στόχος μπορεί να μεγαλώσει,ενδεικτικά στο 70% και να
προβλεφθεί και ειδικός στόχος για τα προδιαλεγμένα ανακυκλώσιμα υλικά, για
παράδειγμα 60%, ως το 2020.
3.
Δράσεις στους τομείς της ανακύκλωσης και της
κομποστοποίησηςπροδιαλεγμένωνβιοαποβλήτων
Μπορούμε να διακρίνουμε τις
δράσεις σε δύο επίπεδα. Το πρώτο αφορά σε δράσεις διαλογής στην πηγή και το
δεύτερο σε δράσεις υποδοχής και αξιοποίησης των προδιαλεγμένων υλικών, στις
δημοτικές υποδομές διαχείρισης. Μια τυπική ταξινόμηση των δράσεων θα μπορούσε
να ήταν η εξής:
3.1 Πρώτο επίπεδο - δράσεις
διαλογής στην πηγή
3.1.1Δραστηριότητες στο επίπεδο της κατοικίας, του εργασιακού χώρου, των
υπηρεσιών
Στο επίπεδο αυτό το βάρος το σηκώνουν οι ίδιοι οι πολίτες και οι φορείς,
που όμως χρειάζονται την καθημερινή υποστήριξη και των δήμων. Με πληροφόρηση
και ενημέρωση, με προγράμματα σε σχολεία και δημόσιες - δημοτικές υπηρεσίες και
εγκαταστάσεις, με υλική υποστήριξη (διανομή μικρών κομποστοποιητών, σάκων για
διαλογή και ανακύκλωση κλπ.), όσο και με την εξασφάλιση της υποδομής (κάδοι,
«πράσινα σημεία»), που θα υποδέχεται το αποτέλεσμα αυτής της δραστηριότητας. Κεντρικό
στοιχείο αυτής της ομάδας δραστηριοτήτων είναι η προδιαλογή και
κομποστοποίησηβιοαποβλήτων, χωρίς τη χρήση των δημοτικών υποδομών, μέσω της
οικιακής κομποστοποίησης και της εγκατάστασης μηχανικών κομποστοποιητών από
μεγάλους παραγωγούς βιοαποβλήτων.
3.1.2Δραστηριότητες διαλογής στην πηγή, σε επίπεδο δήμου
Περιλαμβάνουν, κυρίως:
· Έναδίκτυο κάδων
προδιαλεγμένων ανακυκλώσιμων υλικών
· κάδους
ξεχωριστής συλλογής προδιαλεγμένωνβιοαποβλήτων
· συγκέντρωση
προς κομποστοποίηση των «πράσινων»
·
έναεπαρκές δίκτυο «πράσινων σημείων», για τη συγκέντρωση υλικών που δεν μπορούν (και δεν
πρέπει) να κατευθύνονται στους κάδους των προδιαλεγμένων
Το δίκτυο των κάδων πρέπει να
έχει τη μέγιστη δυνατή πυκνότητα και να υποδέχεται ξεχωριστά το χαρτί, το
πλαστικό, το γυαλί και τα μέταλλα (υποχρεωτικά το 2015) και τα οργανικά. Ο
αριθμός των ξεχωριστών κάδων εξετάζεται, κατά περίπτωση. Εναλλακτικά, μπορεί να
υπάρξει επιλογή μικρού αριθμού κάδων, που θα δέχονται τα προδιαλεγμένα υλικά σε
συγκεκριμένες μέρες, όταν και θα γίνεται και η αντίστοιχη αποκομιδή.
Τα βιοαπόβλητα θα πρέπει να
συλλέγονται σε ξεχωριστό (καφέ) κάδο, ενώ πρέπει να προβλεφθεί συγκεκριμένος
τρόπος για τη συγκέντρωση των «πράσινων»από τους κήπους των κατοικιών και από
τους κοινόχρηστους χώρους, που έχουν μεγάλο όγκο.
Τα «πράσινα σημεία» πρέπει να
είναι επιλεγμένοι χώροι, σηματοδοτημένοι, σε σημεία σταθερά, γνωστά και προσιτά
στους πολίτες, που θα υποδέχονται όλα ταυπόλοιπαρεύματα αποβλήτων, που ανήκουν στην κατηγορία των
ανακυκλώσιμων (ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, λαμπτήρες,μπαταρίες, ελαστικά, ογκώδη αντικείμενα,
μεταχειρισμένο ρουχισμόκλπ.),
καθώς και προδιαλεγμένα υλικά από πολίτες, σχολεία, επιχειρήσεις κλπ.. Τα πράσινα σημεία πρέπει να έχουν μια
ελάχιστη πυκνότητα, να διαθέτουν ασφαλείς
αποθηκευτικούς χώρους και τον αναγκαίο εξοπλισμό.Το ωράριο της
λειτουργίας τους θα ήταν χρήσιμο να εκτείνονται σε δύο εργάσιμες βάρδιες και,
τουλάχιστον, το πρωί του Σαββάτου.
3.1.3 Σύστημα συλλογής και μεταφοράςτων
προδιαλεγμένων υλικών στις δημοτικές υποδομές διαχείρισης
Το σύστημα συλλογήςκαι μεταφοράς περιλαμβάνει τα οχήματα
μεταφοράς (κλειστά απορριμματοφόρα ή ανοιχτά φορτηγά) του περιεχομένου των
κάδων, των υλικών που συγκεντρώνονται στα «πράσινα σημεία» και των «πράσινων».
Προορισμός τους είναι οι δημοτικές υποδομές διαχείρισης των προδιαλεγμένων
υλικών.Περιλαμβάνει,επίσης, τα
δρομολόγια και το πρόγραμμα συλλογής και μεταφοράς,συμπληρωματικά στο πρόγραμμα
συλλογής των σύμμεικτων. Είναι φανερό ότι όσο θα μεγαλώνει το ποσοστό των
προδιαλεγμένων υλικών και θα μειώνονται τα σύμμεικτα, τόσο θα γίνονται
αναδιατάξεις στο πρόγραμμα συλλογής
3.2 Δεύτερο επίπεδο - δράσεις υποδοχής και αξιοποίησης των προδιαλεγμένων
υλικών
Οι δράσεις αυτές αναπτύσσονται στις δημοτικές/διαδημοτικέςυποδομές διαχείρισης, οι οποίες είναι
οι φυσικοί χώροι υποδοχής της δουλειάς που θα γίνεται στο πρώτο επίπεδο. Ο
χώρος υποδοχής δεν είναι απαραίτητο να είναι ενιαίος, αν υπάρχουν δυσκολίες για
κάτι τέτοιο. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να γίνεται σε άλλο χώρο η υποδοχή των
ανακυκλώσιμων υλικών και σε άλλο χώρο η υποδοχή και κομποστοποίηση των
βιοαποβλήτων. Πρόκειται για εγκαταστάσεις χαμηλής όχλησης, με απλό εξοπλισμό
και σχετικά απλές διαδικασίες αδειοδότησης (αναλυτικότερη αναφορά γίνεται στο
συνοδευτικό υλικό).
Ο σκοπός των δραστηριοτήτων σε αυτό το επίπεδο είναι:
·
ηκομποστοποίηση
τωνπροδιαλεγμένωνβιοαποβλήτων (από τους καφέ κάδους), καθώς και των «πράσινων»
των δήμων.
·
η συσκευασία
και διάθεση του παραγόμενουκόμποστ.
·
ο διαχωρισμός
(όπου χρειάζεται), η ταξινόμηση, η αποθήκευση και η διάθεση στο εμπόριο των
υλικών ανακύκλωσης, που συγκεντρώνονται από τους υπόλοιπους κάδους της
ανακύκλωσης και από τα «πράσινα σημεία».
·
η αξιοποίηση του
τμήματος των αδρανών υλικών, που έχουν «εισχωρήσει» στο σύστημα.
·
η επιδιόρθωση, η
ανακατασκευή και η διάθεση χρήσιμου εξοπλισμού, όπως έπιπλα, ηλεκτρικές
συσκευές, ανταλλακτικά κλπ.
Οι βασικές υποδομές των δημοτικών εγκαταστάσεων διαχείρισης είναι:
·
στεγασμένος
χώρος για τη συγκέντρωση, διαχωρισμό, συσκευασία και διάθεση των ανακυκλώσιμων
υλικών, ένα όχημα μεταφόρτωσης (τύπου κλαρκ), ζυγιστήριο υλικών, μια πρέσα
συμπίεσης χαρτιού και μεταλλικών συσκευασιών και ένας δεματοποιητής (τσέρκι).
·
ένας χώρος
(κατά προτίμηση γειτονικός) για τη δραστηριότητα της κομποστοποίησης, με
αερόβια διαδικασία είτε σε σειράδια, είτε με χρήση κλειστών κομποστοποιητών.
Στη διαδικασία αυτή οδηγούνται τα προδιαλεγμένα στους κάδους οργανικά, τα «πράσινα»
μετά από λειοτεμαχισμό και ένα μέρος του
ανακυκλωμένου χαρτιού, για τον έλεγχο της υγρασίας του κόμποστ.
·
ο μηχανικός εξοπλισμός
της διαδικασίας κομποστοποίησης, δηλαδή: ένας λειοτεμαχιστής«πράσινων», ένας
μικρός φορτωτής (τύπου bobcat) για την ανάδευση των βιοαποβλήτων (στην περίπτωση της διαδικασίας
ανοιχτού τύπου) ή για την τροφοδοσία των μηχανικών κομποστοποιητών (στην περίπτωση
της διαδικασίας κλειστού τύπου), μηχανικούς κομποστοποιητές (αν γίνει η επιλογή
αυτής της διαδικασίας), ένα απλό μηχανικό κόσκινο για την απομάκρυνση πιθανών
προσμίξεων από το κόμποστ και ένα μικρό συσκευαστήριο σάκων.
·
συμβατικό
σπαστήρα αδρανών για την μετατροπή σε αμμοχάλικο των αδρανών που διαχωρίζονται,
αν υπάρξει τέτοια επιλογή.
·
στεγασμένο χώρο
για ένα εργαστήριο ανάκτησης ανταλλακτικών, επισκευής-ανακατασκευής υλικών και
διάθεσης.
4.
Άλλα ρεύματα ανακυκλώσιμων
Καθώς θα αναπτύσσονται τα δημοτικά συστήματα ανακύκλωσης, οι
δήμοι θα πρέπει να επανεξετάσουν αν και ποια άλλα ρεύματα ανακυκλώσιμων, από
αυτά που σήμερα διαχειρίζονται τα λεγόμενα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης,
μπορούν να εντάξουν στις δραστηριότητές τους. Μια τέτοια περίπτωση, λόγω
μεγέθους, είναι και τα ΑΕΚΚ.
5.
Διαχείριση σύμμεικτων
Η αναπόφευκτη παρουσία ενός, συνεχώς μειούμενου, κλάσματος
σύμμεικτων στον κύκλο της διαχείρισης των ΑΣΑ, κάνει αναγκαία τη διατήρηση και
του κάδου των σύμμεικτων. Στόχος των τοπικών σχεδίων διαχείρισης πρέπει να
είναι η ελαχιστοποίηση αυτού του κλάσματος των ΑΣΑ. Όσο, όμως, θα υπάρχει είναι
σκόπιμο να γίνεται ήπια επεξεργασία του, με στόχο την περαιτέρω ανάκτηση και
όχι την ενεργειακή αξιοποίηση, σε αποκεντρωμένες μονάδες μικρής δυναμικότητας,
που στο σύνολό της δε θα ξεπερνά το 30% του συνόλου των ΑΣΑ. Η πυκνότητα του
αστικού περιβάλλοντος της Αττικής, αλλά και λόγοι λειτουργικοί και λόγοι
ψυχολογικοί, κάνουν δύσκολη την πλήρη αντιστοίχιση με τις δημοτικές υποδομές. Η
μελέτη της αναθεώρησης του ΠΕΣΔΑ Αττικής μπορεί να διερευνήσει ποιες από αυτές
μπορούν να είναι μέρος των τοπικών σχεδίων διαχείρισης και ποιες να είναι στη
σφαίρα ευθύνης του ΕΔΣΝΑ και της περιφέρειας, προτείνοντας και τις εναλλακτικές
θέσεις χωροθέτησήςτους, ανά ενότητα δήμων.
Αναγκαστικά, για τα δεδομένα της Αττικής, σε διαδημοτικό -
περιφερειακό επίπεδο θα δημιουργηθούν οι νέοι χώροι ταφής του υπολείμματος
(ΧΥΤΥ) των μονάδων επεξεργασίας σύμμεικτων.
Στο νέο πλαίσιο, οι τοπικοί σταθμοί μεταφόρτωσης
απορριμμάτων (ΣΜΑ) θα έχουν ένα συνεχώς μειούμενο ρόλο, που μπορεί να οδηγήσει
και στην πλήρη κατάργησή τους. Σίγουρα, πρέπει να απαλειφθούν από το σχεδιασμό
οι κεντρικοί ΣΜΑ και οι χώροι που προβλέπονταν γι αυτούς να αποτελέσουν την
πρώτη «μαγιά» για τη χωροθέτηση υποδομών αποκεντρωμένης διαχείρισης.
6.
Αποτροπή της επιμόλυνσης των ΑΣΑ
Σοβαρή
πρόνοια ενός τοπικού σχεδίου διαχείρισης πρέπει να είναι και η αποτροπή της
επιμόλυνσης των ΑΣΑ του δήμου, με τοξικά απόβλητα, που δεν συμπεριλαμβάνονται
στα αστικά ή στα προσομοιάζοντα με αστικά. Φαινόμενο ιδιαίτερα συνηθισμένο στην
Αττική, από την παραβατική συμπεριφορά μεγάλων βιομηχανιών, υγειονομικών
μονάδων, αλλά και μικρών βιοτεχνιών διάσπαρτων στον αστικό ιστό των δήμων της
Αττικής.
Για
το λόγο αυτό είναι χρήσιμη η πρόβλεψη, στα τοπικά σχέδια διαχείρισης,
λειτουργίας κινητών συνεργείων συλλογής μικροποσοτήτων επικίνδυνων αποβλήτων,
που προέρχονται από οικιακή ή βιοτεχνική χρήση και υγειονομικών αποβλήτων από
τα κέντρα υγείας, τα ιατρεία και τα φαρμακεία των δήμων. Όπως γίνεται και σε δήμους
του εξωτερικού, η συλλογή μπορεί να γίνεται σε συγκεκριμένες ώρες και μέρες.
(στο
τέλος, παρατίθεται γράφημα με τις δράσεις που προαναφέρθηκαν)
IV. Σταδιοποίηση των δράσεων και
εκτίμηση των αποτελεσμάτων κάθε σταδίου
Κάθε νέο μοντέλο χρειάζεται το δικό του χρόνο για να
αναπτυχθεί πλήρως. Η δυσκολία γίνεται ακόμη μεγαλύτερη, εξ αιτίας της
οικονομικής δυσπραγίας των δήμων και την αποψίλωση των υπηρεσιών καθαριότητας,
χωρίς την αντίστοιχη αναπλήρωση του προσωπικού. Είναι αναγκαίο τα τοπικά σχέδια
διαχείρισης να ιεραρχήσουν τις προτεραιότητες και να καθορίσουν στάδια για την
υλοποίησή τους.
Το 2020 θα μπορούσε να αποτελεί ένα χρονικό ορίζοντα ευρείας
ανάπτυξης των δημοτικών δραστηριοτήτων, που συνδυάζεται και με το χρόνο
εκπλήρωσης συγκεκριμένων στόχων για την εκτροπή βιοαποδομήσιμων από την ταφή
και την ανάκτηση βιοαποβλήτων και ανακυκλώσιμων υλικών. Σε μια πρώτη φάση θα
μπορούσε να υπάρξει ανάπτυξη του συστήματος προδιαλογής των υλικών συσκευασίας
και κομποστοποίησης των «πράσινων» και σε μια δεύτερη η επέκταση της
ανακύκλωσης και σε άλλα ανακτήσιμα υλικά και η συστηματική προδιαλογή και κομποστοποίηση
των βιοαποβλήτων.
Με βάση τους ποσοστιαίους στόχους για το 2020, που
προαναφέρθηκαν στην ενότητα ΙΙΙ.2, μια ενδεικτική χρονική κατανομή των στόχων
ανάκτησης θα μπορούσε να είναι η παρακάτω:
διαδικασία
|
κατανομή ποσοστιαίων στόχωνα΄ και β΄
φάσης
|
|||||
2015
|
2016
|
2017
|
2018
|
2019
|
2020
|
|
ανακύκλωση συσκευασιών
|
20
|
30
|
40
|
50
|
55
|
60
|
κομποστοποίηση "πράσινων"
|
30
|
50
|
70
|
90
|
100
|
100
|
ανάκτηση άλλων υλικών
|
30
|
40
|
50
|
60
|
||
Κομποστοποίησηβιοαποβλήτων
|
10
|
20
|
30
|
40
|
||
V. Τρόποι συνεργασίας με την περιφέρεια
και τους φορείς διαχείρισης εθνικών υποδομών
Τα τοπικά σχέδια διαχείρισης πρέπει να γίνουν υποχρεωτικά
για τους δήμους και να γνωστοποιούνται έγκαιρα στις αρμόδιους φορείς για τον
περιφερειακό και τον εθνικό σχεδιασμό. Μπορούν να υπερβαίνουν τους στόχους των παραπάνω
σχεδιασμών, όχι, όμως, να υπολείπονται από αυτούς. Πρόβλημα που πρέπει να
εξεταστεί είναι η μορφή της συνεργασίας στις περιπτώσεις που θα κριθεί σκόπιμη
μια διαδημοτική συνεργασία, για ένα μέρος ή για το σύνολο των δημοτικών
δραστηριοτήτων.Οι δήμοι πρέπει να έχουν πιο άμεση συμμετοχή στη λήψη των
αποφάσεων του περιφερειακού φορέα διαχείρισης (ΕΔΣΝΑ), τόσο όσο αφορά στο
σχεδιασμό, όσο και στα κόστη που συνεπάγεται η χρήση των περιφερειακών υποδομών
διαχείρισης (μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων, ΧΥΤΥ).
VI. Κοστολόγηση δράσεων διαχείρισης -
χρηματοδότηση
Ο προσδιορισμός των προτεραιοτήτων και η κατανομή σε φάσεις
των επιθυμητών δράσεων, σε συνδυασμό με τις ποσότητες των προς διαχείριση ΑΣΑ, μας
οδηγεί εύκολα στις υποδομές που πρέπει να δημιουργηθούν και στο προσωπικό που
χρειάζεται να απασχοληθεί. Αυτό σημαίνει ότι στο τοπικό σχέδιο διαχείρισης
μπορεί να υπάρξει πρόβλεψη κόστους, αφού συνυπολογιστεί η εξοικονόμηση πόρων,
από τον περιορισμό των μεταφορών και της διάθεσης των ΑΣΑ στη Φυλή και η τα
έσοδα από την εμπορική διάθεση ή τη χρήση των ανακτώμενων ανακυκλώσιμων υλικών
και του κόμποστ.
Σε συνέχεια αυτών των υπολογισμών, θα πρέπει να υπάρξει
διερεύνηση των πιθανών πηγών χρηματοδότησης των πρώτων δράσεων ή των πιο
σύνθετων από αυτές που θα ακολουθήσουν σε μια επόμενη φάση. Ας μη ξεχνάμε,
πάντως, ότι με το μοντέλο της αποκεντρωμένης διαχείρισης, σε σύντομο χρονικό
διάστημα, θα υπάρχει η δυνατότητα αναχρηματοδότησης δράσεων.
VII. Καταγραφή προβλημάτων που πρέπει να
επιλυθούν
Οι πρώτες απόπειρες διαμόρφωσης και υλοποίησης τοπικών
σχεδίων διαχείρισης έχουν φέρει στην επιφάνεια ορισμένα προβλήματα με
γενικότερη ισχύ, για τα οποία θα χρειαστούν, πιθανότατα, οι κατάλληλες
νομοθετικές ρυθμίσεις.
•
Αναφέρθηκε, ήδη, το πρόβλημα της απρόσκοπτης
εμπορικής διάθεσης, από τους δήμους, των ανακτώμενων υλικών στα δημοτικά
συστήματα ανακύκλωσης - κομποστοποίησης.
•
Ακόμη πιο κρίσιμο είναι το θέμα της χωροθέτησης
των δημοτικών/διαδημοτικώνυποδομών
ήπιας διαχείρισης, που ενδέχεται να προσκρούει σε υπάρχουσες προβλέψεις για τις
χρήσεις γης στα γενικά πολεοδομικά σχέδια των δήμων της Αττικής.
•
Η ενίσχυση των δημοτικών συστημάτων ανακύκλωσης
θα επιφέρει ριζικές αλλαγές στα υπάρχοντα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης,
αλλαγές που έτσι κι αλλιώς είναι αναγκαίες. Είναι άκρως αναγκαίο να υπάρχει
πλήρης διαφάνεια στη διαχείριση των πόρων που προέρχονται από τα τέλη
ανακύκλωσης και οι δήμοι να έχουν την αναγκαία ενίσχυση από αυτό το ταμείο,
ώστε να συντηρούν και να επεκτείνουν τις σχετικές δραστηριότητες.
VIII. Ενημέρωση - παρακολούθηση -
έλεγχος υλοποίησης του τοπικού σχεδίου διαχείρισης
Το τοπικό σχέδιο διαχείρισης πρέπει να περιγράφει τους
τρόπους για μια συνεχή ενημέρωση των πολιτών, τις διαδικασίες παρακολούθησης
της υλοποίησής του και να προσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο σε τακτά χρονικά
διαστήματα θα αξιολογείται και θα αναπροσαρμόζεται.
IX. Συνοδευτικό υλικό
Τον παρόντα συνοπτικό οδηγό, συνοδεύει το παρακάτω
ενημερωτικό υλικό:
1.
Πίνακας με τα πληθυσμιακά στοιχεία των δήμων της
Αττικής (εθνική απογραφή 2011)
2.
Πίνακας με τις ποσότητες των ΑΣΑ, ανά δήμο, που
οδηγούνται στη Φυλή και εκτίμηση των ποσοτήτων των ανακυκλώσιμων υλικών.
3.
Οι επιδόσεις των ΚΔΑΥ της ΕΕΑΑ στην Αττική, στον
τομέα της ανακύκλωσης συσκευασιών.
4.
Η υπουργική απόφαση για την κατάταξη έργων και
δραστηριοτήτων.
5.
Σημείωμα για τις αναγκαίες αδειοδοτήσεις των
δημοτικών υποδομών και δραστηριοτήτων.
2/12/2014
Πρωτοβουλία συνεννόησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων (ΠΡΩΣΥΝΑΤ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου